قدیمی‌ترین-شاعر-اردبیلی-که-می‌شناسید/
قدیمی‌ترین شاعر اردبیلی که می‌شناسیم!
نویسنده کتاب «تذکره شاعران اردبیل» گفت: ادبیات اردبیل به ادبیات کل ایران گره خورده است. چون هم از شاعران این منطقه به دیگر مناطق مهاجرت کرده‌اند و هم مهاجرتهایی به این منطقه داشته‌ایم.
به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، تذکره نویسی در روزگاری پیش از این رونق بسیاری داشته است و در سده‌های گذشته تذکره‌های متعددی نوشته شده و به جا مانده است. اما امروز کمتر کسی است که سراغ این کار برود و تذکره بنویسد. آنهم تذکره شاعران یک منطقه خاص. زهره قاسمی ارجستانی نویسنده کتاب «تذکره شاعران اردبیل»، این کار را انجام داده است و بسیار مصمم است تا دوران قبل از مشروطه را با تذکره شاعران معاصر ادامه دهد و یک تذکره کامل از شاعران منطقه اردبیل از خود به یادگار بگذارد.
گپ و گفت کوتاهی با این نویسنده و پژوهشگر داشتیم که در ادامه می‌خوانید:
زهره قاسمی ارجستانی درباره جلد اول کتاب «تذکره شاعران اردبیل» و محتویات آن گفت: جلد اول تذکره شاعران اردبیل با ویراست اول به معرفی شاعران اردبیلی از آغاز تا زمان مشروطه می‌پردازد و نقطه آغاز یعنی زمانی که اولین سند و مدرک درباره یکی از شعرای این منطقه پیدا شده است.
این نویسنده در پاسخ به این سوال که قدیمی‌ترین شاعری که در این مجموعه معرفی شده است، متعلق به چه زمانی است، اظهار داشت: فلک الدین ابونصر بن اسماعیل اردبیلی ملقب به الرییس که ابو جنید اردبیلی هم خوانده می‌شده، قدیمی‌ترین شاعری است که سندی از او یافتیم. او در 535 هجری قمری در اردبیل متولد شده و اشعار او در کتاب عبدالله دبیثی با نام ابو جنید اردبیلی ثبت شده است.
وی افزود: بعد از او می توان به سعد الدین وراوینی اشاره کرد. این شاعر کسی است که مرزبان نامه را از زبان طبری به فارسی برگردانده و در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم زندگی می‌کرده است. بعد از او هم در سال‌های 607 تا 622 ملازم خواجه ابوالقاسم ربیب الدین شاعر دیگری بوده که من از او سندی پیدا کردم.
قاسمی گفت: البته با توجه به اینکه ممکن است اسناد جدیدی به دست بیاید این نقطه آغاز می‌تواند متغیر باشد و در این جلد تذکره 116 شاعر تا زمان مشروطه آمده است.
این پژوهشگر درباره تعداد جلدهای این مجموعه هم اظهار داشت: در نظر دارم این مجموعه را در 3 جلد منتشر کنم و جلد دوم از زمان مشروطه تا انقلاب اسلامی است و جلد سوم هم به شاعران پس از انقلاب اسلامی اختصاص دارد.
قاسمی درباره میزان پیشرفت جلدهای بعدی این مجموعه هم گفت: جلد اول این مجموعه تمام و منتشر شده است البته با به دست آوردن اسناد جدید ممکن است ویراست‌های بعدی مجموعه تغییرهایی در این کتاب بدهد اما درباره جلدهای بعدی مشغول به کار هستم و به هر حال تدوین این کتاب‌ها، پیدا کردن اسناد و حتی پیدا کردن شاعران معاصر، کار نوشتن این کتاب را زمان بر می‌کند.
وی افزود: جمع آوری تذکره شاعران معاصر به دلیل مهاجرت هایی که در سال‌های اخیر داشته‌اند مشکل تر است و باید آنهایی را که در قید حیات هستند، برای مصاحبه حضوری یافت و این کار به هر صورت زمان بر است.
این نویسنده درباره شیوه تدوین کتاب اظهار داشت: این کتاب هم مانند تذکره‌های قبلی نوشته شده است. یعنی نام شاعران به ترتیب حروف الفبا در کتاب آمده است و برای هر فرد شرح زندگی نامه وی به همراه آثارش معرفی شده و اگر نمونه شعری از شاعر در دست باشد، نمونه شعر هم در کتاب آمده است.
قاسمی در پاسخ به این سوال که آیا زبان اشعار چه به زبان آذری و چه فارسی برای مردم امروز قابل فهم است یا خیر هم اظهار داشت: به هر زبان دچار تغییر شده و چندان قابل فهم نیست البته بعضی از اساتید در این حوزه کارکرده‌اند با توضیح هایی بر اشعار، آنها را به زبان عادی نزدیک کرده‌اند.
وی درباره مشکلاتی که برای پیدا کردن اسناد داشته و همچنین مقدار اشعار و دیوان‌هایی که از شاعران قدیمی اردبیل باقی مانده است، هم گفت: متاسفانه اکثر آثار از بین رفته است و نسخه اصلی اشعار موجود نیست و متاسفانه گاهی تنها یکی دو بیت از شاعری باقی مانده که یک شاعر دیگر یا کسی که سند را منتقل کرده، به آن شعر اشاره کرده است.
این نویسنده گفت: در مجموع، اشعار بیشتر از دوره صفویه به بعد باقی مانده و از شاعران قبل از آن تعداد خیلی کمی شعر باقی مانده است.
قاسمی در پاسخ به این سوال که آیا شاعران ذکر شده در این کتاب تنها در محدوده جغرافیایی اردبیل زندگی می‌کرده‌اند و این کتاب تنها به بررسی ادبیات این منطقه می‌پردازد، اظهار داشت: نکته این است که ادبیات اردبیل با ادبیات کل ایران گره خورده است. چون هم از شاعران این منطقه به دیگر مناطق مهاجرت کرده‌اند و هم مهاجرتهایی به این منطقه داشته‌ایم. مثلا مقدس اردبیلی در بغداد زندگی می‌کرده و تعدادی از آثارش به زبان ترکی است اما از نظر جغرافیایی و فرهنگی مطالبی که در اشعارش بازتاب یافته اصلا به جغرافیای منطقه محدود نشده است.
نویسنده کتاب «تذکره شاعران اردبیل» در پاسخ به این سوال که بیشتر اشعار باقی مانده از شاعران اردبیلی پیش از مشروطه به زبان ترکی است یا فارسی، گفت: بیشتر شعرها به زبان فارسی است. البته بعضی از شاعران به چند زبان شعر دارند. مثلا در دیوان شیخ صفی الدین حتی به زبان گیلکی هم شعر هست چون با یک دختر گیلانی ازدواج کرده بود. بعضی از شاعران حتی به زبان عربی هم شعر دارند اما بیشترشان به دلایل تاریخی به زبان فارسی شعر گفته‌اند.
