قدیمی‌ترین-شاعر-اردبیلی-که-می‌شناسید/

قدیمی‌ترین شاعر اردبیلی که می‌شناسیم!

نویسنده کتاب «تذکره شاعران اردبیل» گفت: ادبیات اردبیل به ادبیات کل ایران گره خورده است. چون هم از شاعران این منطقه به دیگر مناطق مهاجرت کرده‌اند و هم مهاجرت‌هایی به این منطقه داشته‌ایم.

به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، تذکره نویسی در روزگاری پیش از این رونق بسیاری داشته است و در سده‌های گذشته تذکره‌های متعددی نوشته شده و به جا مانده است. اما امروز کمتر کسی است که سراغ این کار برود و تذکره بنویسد. آنهم تذکره شاعران یک منطقه خاص. زهره قاسمی ارجستانی نویسنده کتاب «تذکره شاعران اردبیل»، این کار را انجام داده است و بسیار مصمم است تا دوران قبل از مشروطه را با تذکره شاعران معاصر ادامه دهد و یک تذکره کامل از شاعران منطقه اردبیل از خود به یادگار بگذارد.

گپ و گفت کوتاهی با این نویسنده و پژوهشگر داشتیم که در ادامه می‌خوانید:

زهره قاسمی ارجستانی درباره جلد اول کتاب «تذکره شاعران اردبیل» و محتویات آن گفت: جلد اول تذکره شاعران اردبیل با ویراست اول به معرفی شاعران اردبیلی از آغاز تا زمان مشروطه می‌پردازد و نقطه آغاز یعنی زمانی که اولین سند و مدرک درباره یکی از شعرای این منطقه پیدا شده است.

این نویسنده در پاسخ به این سوال که قدیمی‌ترین شاعری که در این مجموعه معرفی شده است، متعلق به چه زمانی است،‌ اظهار داشت: فلک الدین ابونصر بن اسماعیل اردبیلی ملقب به الرییس که ابو جنید اردبیلی هم خوانده می‌شده، قدیمی‌ترین شاعری است که سندی از او یافتیم. او در 535 هجری قمری در اردبیل متولد شده  و اشعار او در کتاب عبدالله دبیثی با نام ابو جنید اردبیلی ثبت شده است.
وی افزود: بعد از او می توان به سعد الدین وراوینی اشاره کرد. این شاعر کسی است که مرزبان نامه را از زبان طبری به فارسی برگردانده و در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم زندگی می‌کرده است. بعد از او هم در سال‌های 607 تا 622 ملازم خواجه ابوالقاسم ربیب الدین شاعر دیگری بوده که من از او سندی پیدا کردم.
قاسمی گفت: البته با توجه به اینکه ممکن است اسناد جدیدی به دست بیاید این نقطه آغاز می‌تواند متغیر باشد و در این جلد تذکره  116 شاعر تا زمان مشروطه آمده است.

این پژوهشگر درباره تعداد جلدهای این مجموعه هم اظهار داشت: در نظر دارم این مجموعه را در 3 جلد منتشر کنم و جلد دوم از زمان مشروطه تا انقلاب اسلامی است و جلد سوم هم به شاعران پس از انقلاب اسلامی اختصاص دارد.

قاسمی درباره میزان پیشرفت جلدهای بعدی این مجموعه هم گفت: جلد اول این مجموعه تمام و منتشر شده است البته با به دست آوردن اسناد جدید ممکن است ویراست‌های بعدی مجموعه تغییرهایی در این کتاب بدهد اما درباره جلدهای بعدی مشغول به کار هستم و به هر حال تدوین این کتاب‌ها، پیدا کردن اسناد و حتی پیدا کردن شاعران معاصر، کار نوشتن این کتاب را زمان بر می‌کند.

وی افزود: جمع آوری تذکره شاعران معاصر به دلیل مهاجرت هایی که در سال‌های اخیر داشته‌اند مشکل تر است و باید آنهایی را که در قید حیات هستند، برای مصاحبه حضوری یافت و این کار به هر صورت زمان بر است.

این نویسنده درباره شیوه تدوین کتاب اظهار داشت: این کتاب هم مانند تذکره‌های قبلی نوشته شده است. یعنی نام شاعران به ترتیب حروف الفبا در کتاب آمده است و برای هر فرد شرح زندگی نامه وی به همراه آثارش معرفی شده و اگر نمونه شعری از شاعر در دست باشد، نمونه شعر هم در کتاب آمده است.

 

قاسمی در پاسخ به این سوال که آیا زبان اشعار چه به زبان آذری و چه فارسی برای مردم امروز قابل فهم است یا خیر هم اظهار داشت: به هر زبان دچار تغییر شده و چندان قابل فهم نیست البته بعضی از اساتید در این حوزه کارکرده‌اند با توضیح هایی بر اشعار، آنها را به زبان عادی نزدیک کرده‌اند.

وی درباره مشکلاتی که برای پیدا کردن اسناد داشته و همچنین مقدار اشعار و دیوان‌هایی که از شاعران قدیمی اردبیل باقی مانده است،‌ هم گفت: متاسفانه اکثر آثار از بین رفته است و نسخه اصلی اشعار موجود نیست و متاسفانه گاهی تنها یکی دو بیت از شاعری باقی مانده که یک شاعر دیگر یا کسی که سند را منتقل کرده،‌ به آن شعر اشاره کرده است.

این نویسنده گفت: در مجموع، اشعار بیشتر از دوره صفویه به بعد باقی مانده و از شاعران قبل از آن تعداد خیلی کمی شعر باقی مانده است.

قاسمی در پاسخ به این سوال که آیا شاعران ذکر شده در این کتاب تنها در محدوده جغرافیایی اردبیل زندگی می‌کرده‌اند و این کتاب تنها به بررسی ادبیات این منطقه می‌پردازد، اظهار داشت: نکته این است که ادبیات اردبیل با ادبیات کل ایران گره خورده است. چون هم از شاعران این منطقه به دیگر مناطق مهاجرت کرده‌اند و هم مهاجرتهایی به این منطقه داشته‌ایم. مثلا مقدس اردبیلی در بغداد زندگی می‌کرده و تعدادی از آثارش به زبان ترکی است اما از نظر جغرافیایی و فرهنگی مطالبی که در اشعارش بازتاب یافته اصلا به جغرافیای منطقه محدود نشده است.

نویسنده کتاب «تذکره شاعران اردبیل» در پاسخ به این سوال که بیشتر اشعار باقی مانده از شاعران اردبیلی پیش از مشروطه به زبان ترکی است یا فارسی، گفت: بیشتر شعرها به زبان فارسی است. البته بعضی از شاعران به چند زبان شعر دارند. مثلا در دیوان شیخ صفی الدین حتی به زبان گیلکی هم شعر هست چون با یک دختر گیلانی ازدواج کرده بود. بعضی از شاعران حتی به زبان عربی هم شعر دارند اما بیشترشان به دلایل تاریخی به زبان فارسی شعر گفته‌اند.

عاشقانه های بعید اثر دکتر وحید ضیایی منتشر شد

عاشقانه های بعید ، مجموعه شعر های عاشقانه وحید ضیایی منتشر شد . خبر انتشار این مجموعه با یادداشتی همراه است که می خوانید : 

دخترم ترنم سلام ! 

حالا که این متن را بلد شده ای که بخوانی ، سالها از انتشار کتابی که به تو تقدیم شده است می گذرد . نه من که نگارنده ام و نه تو که مخاطب نوسال منی از آنچه در این دقیقه ی خوانشت اتفاق می افتد و در حال وقوع ست خبر نداریم ، خدا می داند و  آسمانها ... 

دیروز به احتساب همه کتاب های مجازی و حقیقی ام چهاردهمین کتابم را تحویل گرفتم که رنگ و بویی متفاوت داشت به چند دلیل : 

پدرت از جوانسالی های دور غزل می نوشت و می نوشت ، یعنی اصلن کارش را با داستان کوتاه و شعر موزون شروع کرد ، و در آن ازدحام سوت و کف های چندم خردادی ، شعر هایش دست به دست شد ، بزرگ شد ، و یک روز فهمید که انگار به سرنوشتی دارد شبیه بعضی های این سرزمین هفتاد و دو ملت . 

تغییر رشته داد تا عشقش را در رشته ی دانشگاهی ای بیابد که ادبیات بود ، تا دکتری خواند و جز علم فرسوده ی دفتری ، چیزی از عشق نیافت در این مجال چندین ساله  ... 

اما تغییر رشته ، تغییر در خود پدرت بود از آن زمان که تصمیم گرفت عمرش را صرف عشقش کند . شاید به همین دلیل بود که همزمان با جامعه ای که صداهایی متفاوت از آن بلند می شد ، وارد گودال نبرد با سنت ها شد ( و چقدر این سنت ها قوی بودند ) . با غزل نامی شد و وقتی حصار پولادینش را دید که بسیارانی را اسیر می کند و عمری شیفتگی مرضی را در انتظار الهام و محبوب واسوخت می کند ، برای خود دنیایی دیگرگونه ساخت و از شعر و داستان ملغمه ای ساخت ، تا خودش را بنویسد ... خواست فرزند خلفی باشد برای مرام مشروطه چی های ادبی که روزنامه نگاری پیشه کرد . اولین ها در این تغییر با او بودند ... اولین های مجله طنزی یا نشریه ای تخصصی برای ادبیاتی که عشق اول بود . ترجمان لغت عشق منجر شد به مادرت در سالهای دور . 

اما جنون ادبیات راه خودش را می رفت . در لابیرنتی که در هایی بسویت باز می شوند و بسته ، هر دری را زد تا تلالو نوشته هایش باشد . پری رویی را نهفته و در سنت صندوق نپسندید ، و در مجازی های تازه اتفاق افتاده ، بسبار اتفاق ها انداخت ! نخستین مجله ادبی مجازی ، نخستین سایت ، نخستین ... و چقدر نخستین بودن و نخستین ساختن سخت است . ( در شهری که بهارش ادامه زمستان باشد و عادت به شکوفه دادن و به رگبار تگرگ خزان نشان سپردن ، چه انتظاری ، که موی شبابش به رنگ قله های عبوسش نباشد ...) 

دخترم ! 

در جدال با خویشتن و جهان ، نوشتم و آفریدم ، آنقدر ها صبور نبودم که منتظر بمانم تا اجازه ای از کسی صادر شود برای عشقبازی با کلمات ؛ 

" فرصت دوست داشتن " ، مجال عاشقانه ای بود که به تو انجامید ، دو بار 33 شعر عاشقانه نوشتم یکی برای جنون مجنونی های زبان و یکی در شماتت اهل نبرد ، " آن این عکس ها که مجموعه نوسالی غزلم بود ماند و در مجازگاه ها به خاطره ها سپرده شد ."  شعرآستان ها " را در جدال بین شاعر و جماعت و جمع ، در جدال بین زمینی که مشتی هم از آنش ندارم و آسمانی همه تقدیر و غضب ، همچنان آفریدم . سنت ، که شمشیر آخته ای دارد ، در خاک سازی و خاک بازی این جوان ، به خاکم کشاند ، دست به " جان گویه ها"  بردم و از نور دهم طلب استمداد کردم . از پاپانویل شکلات فروش کتاب نویس ، تبدیل شدم به میرزا بنویس گوشه ای از کتاب خانه ی شهر . از عشق به سیاست و به سیاست با عشق ، ... روایت پدرت ، معجون عجیب آن سالهای وطن بود . در سه رنگ تشویش ... 

زبان سرخی که سپید چون قویی سبکبال به مرگ دریاچه ها می مویید و در قفسی توری به رنگ سبز یشمی ... 

دخترم ، جانان پدر ... 

اشک هایم را در کلماتم ریختم و رنگ استعاره زدم ...آزادگی سرو به ایستادگی اوست ، حتی اگر تابوتی گردد ، افقی ایستا ! 

حالا ، نامی هستم شهره به آب و گل ، لنگ ننگ نان اگر نبود ... حالا که هست ... بگذریم ...

دهه ای کوشیدم و اکنون که سالی و نیم بیشتر نداری ، من سی و هفتمین دانه ی تسبیح را خواهم انداخت با مجلدانی بسیار در این سال که تولد بیشماری داشت . تولد کتاب هایی که مقدمه شان بودم .، کتاب هایی که منشآتم بودند ، کتابی که برادرت بود ... 

دهه ای در تند باد ایستاده ام . سیلی خورده ام ، زخم خورده ام ، و همچنان باد ها در وزیدنند و طوفان ها در راه ... اما ...

همه اینها را گفتم که بدانی ، این " عاشقانه های بعید " که به " دوستت دارمی لبریز " می خواندت ، روایت جنون سالیانی ست که پیش از تو بر پدر رفته است . روایتی که در کنار دیگر مکتوبات ، شاید تصویری باشد اندکی روشن برای تویی که از آن فرداهایی ... 

می پرسی چرا " از دوستت دارمی لبریز ... ؟! " 

ترنم زندگی ام ... فکر می کنم ، تنها ، آنزمان که در " دوستت دارمی " زیسته ام ، هستی رنگ چهارمی نیز داشته است ... رنگی که در سی و هفت سالگی ام هم ، هنوز نامش را نمی دانم ، اما ... 

می دانم که با لبریزی آن

تذکره ی شاعران اردبیل اثر زهره قاسمی منتشر شد.

"تذکره شاعران اردبیل از آغاز تا مشروطه"  مجموعه ای است از زندگی نامه و منتخب آثار شاعران کلاسیک استان اردبیل که توسط"  زهره قاسمی ارجستان " پژوهشگر جوان اردبیلی تدوین و تالیف گردیده است و برای نخستین بار در عصر حاضر به جمع آوری و شرح حال و نمونه آثار ۱۱۶ تن از شاعران کهن اردبیل می پردازد . این مجموعه گام نخستی است برای تهیه مجموعه ای کامل و منسجم از گذشته شعری کهن دیار اردبیل که با توجه به روند تحولات سیاسی ،اجتماعی فرهنگی استان  به سه بخش تقسیم گردیده و هر کدام در مجلدی واحد در دست تهیه و تنظیم است .

کتاب حاضر  در بر دارنده بخشی از آثار و زندگی نامه شاعرانی  چون الهی اردبیلی، فردی اردبیلی،  ,شیخی اردبیلی ,فکری اردبیلی ,مولانا محسن ,ملهمی اردبیلی , مهان کشفی ,رابط اردبیلی, سعدالدین وراوینی و ...  در کنار اسامی شاهان و شاهزادگان خاندان صفوی چون شاه خطایی و سام میرزای صفوی ،جاهی اردبیلی، بدیعی اردبیلی و....است که  تا دوره مشروطه را شامل می شود  .

 جلد دوم مجموعه به دوره بعد از مشروطه  تا انقلاب ۱۳۵۷  و شرح حال و آثار شاعران آن دوره خواهد پرداخت  و جلد سوم نیز  از  انقلاب ۵۷ تا به امروز را دربر خواهد گرفت . این مجموعه توسط انتشارات محقق اردبیلی انتشار یافته و  در پیشخوان کتاب خانه های سراسرکشور عرضه می شود .

اساطیر دور اساطیر دیگر به کوشش مریم محمدی منتشر شد

"اساطیر دور، اساطیر دیگر" که درآمدی ست بر دیگرگونه های شعری معاصر، به کوشش مریم محمدی ، منتقد و پژوهشگر، به زودی بر پیشخوان کتابفروشی های سراسر کشور خواهد بود.

محمدی در این کتاب کوشیده با معرفی هجده تن از شاعران نوگرای شعر امروز ایران فرآیندی را به تصویر بکشد که با نو سرایی نیما یوشیج و سپیدهای احمد شاملو آغاز شده و پس از گذشت نزدیک به یک قرن همچنان ادامه دارد. انسانهایی که متفاوت زیسته، متفاوت نگریسته و متفاوت خلق کرده اند و تاثیر اندیشه و آثار آنها بر کسی پوشیده نیست؛ از هوشنگ ایرانی که جیغی بنفش کشید تا احمد رضا احمدی با موج نو، یدالله رویایی با شعر حجم، بهرام اردبیلی با شعر دیگر، سیمین بهبهانی با غزل نو، رضا براهنی با جنبش متفاوت شعر و نقد، سید علی صالحی با موج ناب و شعر گفتار، علی باباچاهی با شعر پسانیمایی، طاهره صفارزاده با اشعار سپید آیینی، یوسفعلی میرشکاک و شعر عصیان، علیرضا قزوه و شعر متفاوت مقاومت، ایرج ضیایی و شعر اشیا، مهرداد فلاح و خواندیدنی، علیرضا پنجه ای و شعر دیداری، اکبر اکسیر و شعر فرانو، ابوالفضل پاشا و شعر حرکت، حبیب محمدزاده و نثر شعر و وحید ضیایی با شعرآستان هایش...

این مجموعه به تازگی توسط انتشارات محقق اردبیلی به چاپ رسیده است.

جلسه ی نقد و بررسی

جلسه ی نقد و بررسی پنج کتاب